Εύξεινος Πόντος - Ιούλιος 2014

Με τον Φυσιολατρικό Όμιλο Βόλου « Ο ΠΑΝ »

11 ημέρες εκδρομή στον Εύξεινο Πόντο

Ιούλιος 2014

Ο Εύξεινος  Πόντος ή Μαύρη Θάλασσα ακούγεται ευθύς εξ’ αρχής ως ένας προορισμός προκλητικός μάλλον εξ’ αιτίας του μακρινού.

Η επιλογή του έναντι ενός άλλου είναι συνισταμένη πολλών παραγόντων για τους Έλληνες ακόμη και αν δεν έχουν τις ρίζες τους εκεί.

Δεν είναι απλά μια εκδρομή, είναι ένα προσκύνημα σ’ έναν τόπο αναζητώντας  τα σημάδια που άφησαν οι πρόγονοί μας πριν την καταστροφή και τον ξεριζωμό.

Γεωγραφία

Πόντο ονομάζουμε την νότια παραλιακή λωρίδα της Μαύρης Θάλασσας αλλιώς του Εύξεινου Πόντου. Ο Φάσης ποταμός και η πόλη Βατούμ αποτελούν το ανατολικό όριο του Πόντου ενώ δυτικά τελειώνει στην Ηράκλεια ή κατ’ άλλους στη Σινώπη στις εκβολές του Άλυ ποταμού. Εκτείνεται σε βάθος 200 έως 300 χλ. και διαχωρίζεται από την Μικρά Ασία από τις απροσπέλαστες οροσειρές των ποντιακών Άλπεων.

Το ορεινό άγονο έδαφος του Πόντου διαρρέεται από πολλούς ποταμούς : Άλυ, Ίρη , Πυξίτη, Καλοπόταμο που αποτελούν ευλογία και πηγή ζωής για τον τόπο.

Κυριότερες πόλεις είναι η Τραπεζούντα, η Σαμψούντα, η Κερασούντα, η Κρώμη , η Αργυρούπολη, τα Σούρμενα , η Αμάσεια , η Ματσούκα , η Οινόη και τα Κοτύωρα .

Ιστορία

Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος έφερε την οθωμανική αυτοκρατορία στο ίδιο στρατόπεδο με τους γερμανούς και τους αυστριακούς. Μεσούντος του πολέμου οι νεότουρκοι αποφάσισαν να απαλλαγούν από τους Χριστιανικούς πληθυσμούς οι οποίοι διατάχθηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους .Το καλοκαίρι του 1915 έλαβε χώρα η γενοκτονία των Αρμενίων που ξεσήκωσε παγκόσμια κατακραυγή. Την ίδια εποχή και μέχρι το 1923 εξοντώθηκαν περίπου 350.000 Έλληνες από τις κακουχίες και τις σφαγές.

Τελικά το 1923 με την συνθήκη της Λωζάνης και την ανταλλαγή των πληθυσμών ο Πόντος ερήμωσε από το Ελληνικό στοιχείο που κατοικούσε εκεί από αρχαιοτάτων χρόνων.

Ημερολόγιο της εκδρομής

Ξεκινήσαμε μισοκοιμισμένοι το πρωινό της Δευτέρας 21 Ιουλίου 45 περίπου εκδρομείς από το Βόλο με προορισμό την Κωνσταντινούπολη, πρώτη στάση για διανυκτέρευση.

Μπαίνοντας στην Τουρκία ταξιδεύσαμε παράλληλα με την ακτή της θάλασσας του Μαρμαρά και με ξεναγό τον εξαίρετο Ερχάν φθάσαμε χωρίς να το καταλάβουμε - παρά την ταλαιπωρία της κίνησης - στην Πόλη .

Τρίτη 22 Ιουλίου 2^η ημέρα, προορισμός μας η Σαφράμπολη που χαρακτηρίστηκε το 1994 περιοχή παγκόσμιας κληρονομιάς.

Η πόλη αντλεί το όνομά της από το σαφράνι ενώ επί Βυζαντίου ονομαζόταν Θεοδωρούπολη.

Η επίσκεψη - ξενάγηση στην παλιά πόλη μας άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις παρά το γεγονός της σε υπέρμετρο βαθμό τουριστικής αξιοποίησής της από τους Τούρκους σήμερα.

Χάνια και αρχοντικά που σήμερα έχουν γίνει μουσεία και ξενώνες και που δεν αναφέρονται σχεδόν πουθενά οι Έλληνες ως πρώτοι κατασκευαστές και ιδιοκτήτες τους.

Τετάρτη 23 Ιουλίου φθάνουμε στη Κασταμονή στην Πόλη των Κομνηνών , επίσκεψη στο αρχαιολογικό μουσείο και στην αγορά της πόλης.

Αναχώρηση από την Κασταμονή και άφιξη αργά το βράδυ στην Σαμψούντα.

Πέμπτη 24 Ιουλίου, Σαμψούντα.

Η μέρα μας ξεκίνησε πολλά υποσχόμενη με ξενάγηση στην πόλη που ήταν γνωστή ως Αμισός (Είς Αμισόν - σ΄Αμισόν - Σαμψών)

Επίσκεψη στο αρχαιολογικό μουσείο , την Ελληνική συνοικία , το Τσινέκειο γυμνάσιο, την αγορά. 

Το ξενοδοχείο μας μπροστά στην καινούργια παραλία της πόλης μας δίνει την ευκαιρία να βολτάρουμε το βράδυ δίπλα στη Μαύρη Θάλασσα και  το πρωί με το τράμ να διασχίσουμε την πόλη παραλιακά απ΄άκρου είς άκρον.

Μερικοί συνταξιδιώτες τόλμησαν και μπάνιο στην παρακείμενη πλάζ της πόλης. Η ανάβαση με τελεφερίκ στο ψηλότερο σημείο της πόλης μας προσφέρει απεριόριστη θέα στη θάλασσα και τη γύρω περιοχή με τα μνημεία των αμαζόνων.

Παρασκευή 25 Ιουλίου ,αφήνουμε τον αυτοκινητόδρομο και αγγίζουμε πιά τον Εύξεινο Πόντο στο Ιασώνιο Άκρο, εκεί όπου οι αργοναύτες σύμφωνα με τον μύθο, έκτισαν ναό για τον Ιάσονα τον οποίο λάτρευαν σαν ημίθεο. Επίσκεψη στον σημερινό ναό του Αγίου Νικολάου κτισμένο στα ερείπια του αρχαίου ναού.

Δεύτερη στάση στα Κοτύωρα . Οι Τούρκοι την ονομάζουν Ορντού που σημαίνει στρατόπεδο γιατί εκεί συγκέντρωσε τον στρατό του ο Μωάμεθ ο πορθητής.

Εκεί επισκεφθήκαμε  τον ναό της Υπαπαντής σήμερα πολιτιστικό κέντρο όπου μας περίμενε μία έκπληξη.Τοπικό τηλεοπτικό κανάλι στέλνει δημοσιογράφους και κάμερα .Παίρνουν συνέντευξη από δύο συνταξιδιώτισσές μας που έλκουν την καταγωγή τους από αυτή την πόλη. Μνήμες , συγκίνηση μεγάλη.

Μετά στο τελεφερίκ που μας έδωσε τη δυνατότητα της πανοραμικής άποψης της πόλης και της θάλασσας.

Τρίτη στάση η Κερασούντα, αρχαιότατη Ελληνική πόλη που σήμερα αποκαλείται Κισερόν.

Λέγεται ότι τους χρόνους της Ρωμαικής κατάκτησης ο Λούκουλλος μετέφερε από την πόλη το δέντρο κερασιά στη Ρώμη όπου δεν υπήρχε προηγουμένως. Σήμερα είναι γνωστή για τα φουντούκια της.

Η βροχή δεν μας άφησε να περιηγηθούμε την παλιά Ελληνική συνοικία παρά μόνο να επισκεφθούμε τον ναό του Αγίου Νικολάου που σήμερα είναι μουσείο.

Σάββατο 26 Ιουλίου , στη Τραπεζούντα την πόλη των Κομνηνών.

Η μέρα μας ξεκινά με ξενάγηση στο ναό της Αγίας Σοφίας που κτίστηκε από τον αυτοκράτορα Μανουήλ Α. Κομνηνό στα ερείπια αρχαίου Ελληνικού ναού.

Στη συνέχεια περιήγηση στη παλιά πόλη ξεκινώντας από τα ερείπια των τειχών και παράλληλα με τις όχθες του ποταμού  με την καταπληκτική διαμόρφωση οφείλουμε να πούμε.

Συνεχίζουμε με την Παναγία Χρυσοκέφαλο που μπορούμε να δούμε μόνο εξωτερικά γιατί είναι πλέον τζαμί, το Ελληνικό Φροντιστήριο, την υπέροχη βίλα Καπαγιαννίδη στην κορυφή ενός καταπράσινου λόφου, το μέγαρο Θεοφύλακτου, πολλά σπίτια παλιά ελληνικά και την αγορά της πόλης.

Επίσκεψη επίσης στο μαυσωλείο της Γκιούλ Μπαχάρ Χατούν αρχιτεκτονικό αριστούργημα του 15^ου αιώνα αφιερωμένο στην ελληνίδα μητέρα του σουλτάνου Σελίμ .

Κατόπιν ,αναχώρηση για τα Σούρμενα και άφιξη στη λίμνη Ουζούν Γκιόλ τόπο αναψυχής των Τούρκων της περιοχής αλλά και ξένων .

Η λίμνη βρίσκεται σε υψόμετρο 1300 μ. ανάμεσα σε πλαγιές κατάφυτες από έλατα , φουντουκιές και τσάι και αποτελεί τουριστικό προορισμό ,με ξενώνες και εστιατόρια.

Κυριακή 27 Ιουλίου , προορισμός μας είναι η επίσκεψη στα ελληνικά , ορθόδοξα μοναστήρια την ποντιακών Άλπεων.

Η διαδρομή όπως και την προηγούμενη μέρα, φανταστική, ανάμεσα σε χαράδρες και πλαγιές με φουντουκιές, τσάι και τρεχούμενα νερά.

Μικρή στάση στο φημισμένο πέτρινο, μονότοξο γεφύρι της Τρίχας έργο ποντίων μαστόρων.

Από το χωριό Ματσούκα ξεκινά ο δρόμος για το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά .

Λαξεμένο σε βράχο στα 1300 μ. ιδρύθηκε από τους αθηναίους μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο οι οποίοι οδηγήθηκαν στις απάτητες βουνοκορφές του Πόντου μετά από αποκάλυψη της Παναγίας ότι εκεί είχε μεταφερθεί από Αγγέλους η ιερή εικόνα της Παναγίας της Αθηνιώτισσας που πάντα κατά την παράδοση ,εικονογράφησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς .

Τα μοναστήρια του Πόντου υπέφεραν από τη βάρβαρη και ασεβή συμπεριφορά των νεότουρκων. Πολλές φορές έπεσαν θύματα ληστειών και καταστροφών.

Περπατήσαμε όσοι μπορούσαμε το υπέροχο απότομο μονοπάτι των 1500 μ. περίπου ανάβασης μέχρι το μοναστήρι.

Οι υπόλοιποι με μικρά πουλμανάκια, τα ντολμούς, έφτασαν μέχρι την είσοδο και όλοι μαζί ανεβήκαμε τα λαξεμένα στο βράχο σκαλιά.

Υπέροχη διαδρομή , καταπληκτική φύση , δέος και συγκίνηση στη θέα του μοναστηριού και στις αγιογραφίες που παρά τους βανδαλισμούς που έχουν υποστεί διηγούνται στα ελληνικά όλη την ιστορία της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης.

Με την επιστροφή μας στο χωριό Ματσούκα χωριστήκαμε σε δύο ομάδες.

Η πρώτη επισκέφθηκε τα ερείπια της μονής Περιστερεώτα,  περπατώντας περίπου 3 ώρες σε απάτητα μονοπάτια και υπό καταρρακτώδη βροχή συνοδεία μάλιστα ενός ντόπιου ποντίου .

Η δεύτερη με μικρά πουλμανάκια ξεκίνησε για την Αργυρούπολη περίπου  120 χλμ μακριά και είδαμε ό,τι σήμερα σώζεται από την παλιά ελληνική πόλη : το Φροντιστήριο, τον Μητροπολιτικό ναό και τον ναό του Αγίου Γεωργίου .

Κιουμουσχανέ η τούρκικη σημερινή ονομασία της πόλης που σημαίνει τόπος αργύρου για τα πλούσια μεταλλεία αργύρου που είχε άλλοτε όλη η περιοχή και ήταν σε ελληνικά χέρια.

Στη διαδρομή είχαμε την ευκαιρία να περάσουμε και από τα περίφημα Παρχάρια του Πόντου, τόπο εξοχής και αναψυχής πάνω στις Ποντιακές Άλπεις.

Δευτέρα 28 Ιουλίου, επιστροφή στην Κερασούντα για να επισκεφθούμε την πόλη που δεν προλάβαμε λόγω βροχής νωρίτερα.

Στάση στην Οινόη να δούμε την παραλία της , εκεί όπου η βιβλική καταστροφή που προήλθε από πυρκαγιά το 1838 αποτέφρωσε 1500 ελληνικά σπίτια , κατέστρεψε την πόλη και ανάγκασε τους κατοίκους της να βρουν καταφύγιο στην Σινώπη.

Μεσημέρι στην Αμάσεια, πόλη του έλληνα γεωγράφου Στράβωνα από τις πιο γραφικές του Πόντου ,κτισμένη στις όχθες του ποταμού Ίρι ανάμεσα στους βράχους με τους λαξευτούς τάφους των Μιθριδατών.

Το ιστορικό κέντρο βρίσκεται στη νότια πλευρά και στην πλατεία στη πρώτη γέφυρα του ποταμού βρίσκεται ένα από τα πιο φορτισμένα ιστορικά και συγκινητικά μέρη της Αμάσειας.

Εκεί όπου ορθώνεται σήμερα το μνημείο του Κεμάλ είναι ό τόπος που απαγχονίστηκαν οι κορυφαίες προσωπικότητες του Ποντιακού Ελληνισμού που καταδικάστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες από τα « δικαστήρια ανεξαρτησίας της Αμάσειας » λίγο πρίν από τον μεγάλο ξεριζωμό.

Το βράδυ η βόλτα στο ποτάμι με τις εντυπωσιακές αλλαγές του χρωματισμού των υδάτων και τα όμορφα σοκάκια μας ξεκούρασε ευχάριστα.

Τρίτη 29 Ιουλίου, πρωινό και επίσκεψη στους λαξευτούς τάφους των Μιθριδατών.

Αναχώρηση για την Κωνσταντινούπολη διαγράφοντας μια μακρά ελλειπτική οδική τροχιά στην ενδοχώρα .

Τετάρτη 30 Ιουλίου, στην Πόλη

Μία ολόκληρη ημέρα και δύο νύκτες δεν φτάνουν για να δεις , να περπατήσεις και να αφουγκρασθείς αυτή την πόλη.

Πλούσια και φτωχή

Πολυπολιτισμική και εξευρωπαϊσμένη

Τούρκικη και ανατολίτισσα

Ορθόδοξη , Βυζαντική και μουσουλμανική

Βυζάντιο – Κωνσταντινούπολη – Βασιλεύουσα και Ισταμπούλ καθένας αναγνωρίζει αυτό που μπορεί και θέλει.

Εμείς αφιερώσαμε τη μέρα μας στις εκκλησιές και στα βυζαντινά μνημεία : Αγιά Σοφιά , Στέρνα , Οικουμενικό Πατριαρχείο , Παναγία Μουχλιώτισσα , Παμμακάριστος , Μονή του Παντοκράτορα, Αγίασμα από το Μπαλουκλή και τέλος τζαμί Σουλεμανίγιε.

Το απόγευμα βόλτα στο Βόσπορο με την Πόλη βουτηγμένη στα νερά του.

Παλάτια και γιαλιά , εκκλησιές και τζαμιά ανάμεσα σε τρείς θάλασσες και δύο ηπείρους . Τη βόλτα στο Βόσπορο δεν μπορείς να την περιγράψεις πρέπει να την ζήσεις.

Πέμπτη 31 Ιουλίου, στη Μονή της Χώρας με τα μοναδικά ψηφιδωτά, περπάτημα στα τείχη του Θεοδοσίου, στις Βλαχέρνες και τέλος το μεσημέρι αναχώρηση για το Βόλο . Άφιξη αργά το βράδυ.

Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορεί κανείς να περιγράψει με λέξεις μια τέτοια εμπειρία διότι το ταξίδι στον Πόντο περί εμπειρίας πρόκειται.

Καταλαβαίνω ότι η διήγησή μου θα σας έχει φανεί φτωχή αλλά , δεν μπορώ να σας μεταδώσω μέσω του κειμένου τις τόσο διαφορετικές και μερικές φορές αντιφατικές εικόνες των περίπου 5.5000 χλμ διαδρομής που πραγματοποιήσαμε.

Τα συναισθήματα ανάμεικτα, από την μια  Ελληνισμός, Ορθοδοξία, μνήμες, ιστορικό και πολιτιστικό παρελθόν, ξεριζωμός , προσφυγιά, περιουσίες και ζωές που χάθηκαν.

Από την άλλη ,η σύγχρονη Τουρκία με αναμφισβήτητη  την πρόοδο που έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια : αυτοκινητόδρομοι, καθαριότητα, τουριστική ανάπτυξη, πόλεις εκατομμυρίων κατοίκων, ουρανοξύστες κ.λ.π .     Προσωπικά δεν βρήκα  κάτι στον πολιτισμό , τη θρησκεία και την αισθητική της που να με συγκίνησε.

Δεν μένει παρά να την επισκεφθείτε και εσείς και να σχηματίσετε τη δική σας άποψη.

Καλά σας ταξίδια

Ελένη Κουτσούπη - Παπασπύρου

Βόλος, Σεπτέμβριος 2014

Η εκδρομή έγινε από τον Φυσιολατρικό Όμιλο Βόλου « Ο ΠΑΝ » σε συνεργασία με το πρακτορείο FOUR WAYS TRAVEL και συνοδό την κα Λούλα Καμμένου.

Αρχηγός της εκδρομής η κα Γεωργία Χαραλαμπίδου που μας έδωσε και τις πληροφορίες για την γεωγραφία , την ιστορία και τις πόλεις του Πόντου  μαζί με το αναλυτικό πρόγραμμα της εκδρομής.

Πληροφορίες για τη σύγχρονη Τουρκία καθώς και όλες τις εξαίρετες ξεναγήσεις στις πόλεις , τα μνημεία και τα μέρη που επισκεφθήκαμε σε όλη την εκδρομή μας, πρόσφερε ο ακούραστος ξεναγός μας κος Ερχάν .